Мұсылмандарға әмiр етiлген намаз түрлерi үшке бөлiнедi. Олар: 1. Парыз. 2. Уәжiп. 3. Нәпiл.

1.  Парыз намаздары: Бес уақыт намаздың парыздары; Жұма намазынының екi рәкат парызы мен жаназа намазы. (жаназа намазы парзы кифая).

2.  Уәжiп намаздары: Үтiр намазы, Рамазан айт намазы, Құрбан айт намазы, аяқталмай қалған нәпiл намаздары. Қаза болған үтiр намазының кейiннен қазасын өтеу де уәжiп.

3. Нәпiл намаздары: Бес уақыт намаздың сүннеттерi, тарауих намазы. Сауап алу ниетімен оқылатын тәһәжжуд намазы, тахятул масжид, ишрақ, дұха, әууәбин, истихара, тәсбих намаздары нәпiл намаздарының қатарына жатады. Парыз және уәжiп намаздарынан қарызы жоқ адамның нәпiл ғибадаттарына да сауап берiледi.

Парыз – Аллаһу та’аланың бұйырған әмiрi. Қандайда бiр ғибадаттың парыздары орындалмайынша бұл ғибадат дұрыс саналмайды. Намаз оқығанда он екi шартты орындау парыз. Бұл парыздардың жетеуi намаздың сыртында, бесеуi iшiнде. Сыртындағы парыздар шарт, iшiндегiлер рүкiн деп аталады. Кейбiр ғұламалар ифтитах тәкбiрiн намаздың iшiндегi парыздарға қосқан. Олардың айтуынша намаздың шарттары да, рүкіндерi де алтау болады.

1. Фатиха сүресiн оқу.

2. Фатихадан кейiн бiр сүре немесе ең кемінде үш қысқа аят оқу.

3. Фатиханы зәм сүреден бұрын оқу.

4. Фатиханы және фатихадан кейiн оқылатын сүренi, парыз намазының бiрiншi және екiншi рәкатында, ал уәжiп және сүннет намаздарының барлық рәкаттарында оқу.

1. Ифтитах тәкбiрiнде қолды құлаққа дейiн көтеру.

2. Қолдың iшiн қыблаға бағыттау.

3. Тәкбiрден кейiн қол байлау.

4. Оң қолды сол қолдың үстiне қою.

1. Намазда сәжде ететін жерге қарау.

2. Рукуде аяқ ұштарына қарау.

3. Сәждеде мұрнын қойған жерге қарау.

4. Әттахиятта отырғанда тiзелерiнiң үстiне қарау.

Тарауих намазы еркектерге де әйелдерге де сүннет болған намаз. Тарауих намазы Рамазан айының әр кешiнде оқылады. Жамағатпен оқылуы кифая сүннет. Оқылатын уақыты құптанның соңғы сүннетімен уiтiр намазының арасы. Мәселен тарауих намазының бiр бөлiгiне үлгерген адам имаммен бiрге уiтiр намазын оқып болған соң тарауих намазының қалған бөлiгiн оқып толықтырады. Уақытында оқылмай қалған тарауих намазының қазасы оқылмайды. Қаза етiлiп оқылса тарауих намазы емес нәпiл намазы болады. Тарауих намазы жиырма рәкаттан тұрады.

Сұрақ: Мешітте сөйлесу жақсы емес деп естідім, бірақ біреу бізге сөйлегенде жауап бермесек тағы болмайды. Ондай кезде не істеуге болады?

Жауап: Мешітке кірерде итикафқа ниет ету керек. Сол кезде сөйлесудің зияны болмайды. (“Ибн Абидин” намаздың мәкрухтарының соңы, Фатх-ул-қадир 1-том, 367-бет)

Сұрақ: Мұсылман болуды қалаған басқа діндегі адамдар «Мұсылман болар едік, бірақ күнде бес уақыт намаз оқу, жылда бір рет ораза тұтып аш жүру және тағы басқа да әмірлерді орындау бізге қиын болғандықтан мұсылман болмаймыз» деп айтады. Ғибадат ету не үшін қиын сияқты болып көрінеді?

Жауап: Мұсылманға ғибадаттар қиын болып көрінбейді. Мұсылман болса мұндай сөздерді айтпайды. Имам Раббани хазреттері мәктубатында былай деген: Аллаһу та’ала құлдарына істей алатын нәрселерін әмір еткен. Күші жетпейтін, қолынан келмейтін нәрсені әмір етпеген. Адамдарды әлсіз түрде жаратқаны үшін жеңілдік, оңайлық берген. Құран кәрімде: «Аллаһ сендерге жеңіл, оңай түрде әмір етуді қалады, өйткені адам әлсіз түрде жаратылған.» делінген. (Ниса 28)

Сұрақ: «Аллаһ разылығы үшін төрт рәкат нәпіл намазын оқимын» деп нәзір (атау) еткен адам, мысалы, бесін намазының сүннетінің орнына осы нәзір еткен намазын оқыса, сүннет оқылған бола ма? Осы сияқты сүннеттің орнына Тахиатул мәсжид, Субха сияқты бір нәпіл намаз оқылса, бұлар да сүннет орнына өте ме?

Жауап: Егер нәзір, нәпіл немесе қаза намазы уақыттың парызымен бірге оқылса, сүннет те оқылған болады. Духа және тәһәжжуд намазы орнына кез-келген бір намазды оқыған адам, осы, яғни духа мен тәһәжжуд намазын оқыған болады. Фиқһ кітаптарында былай делінеді: Нәпіл оқыр кезде әуелі намаз оқуды нәзір ету керек, сосын нәпілдің орнына осы атаған намазын оқу керек. Ғибадаттар шартқа байланбай аталатын болса, аталған намазды оқу уәжіп болғандықтан, уәжіп сауабы беріледі. Сүннеттің орнына аталған намаз оқылатын болса, сүннет те оқылған болады. (Дуррул Мухтар, Рәддул Мухтар)

1. Мұсылман болу керек.

2. Әһли сүннет сенiмiнде болу керек. Сондықтан төрт мазһабтың бiреуi көрсеткен жолмен жүру керек.

3. Парыздарды орындау керек. Қаза болған намаздарды, түнде және сүннеттердің орнына қаза ету керек.